นักวิชาการมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์   วิทยาเขตปัตตานี   ศึกษาบทบาทสถาบันอุดมศึกษา
ที่มีอิทธิพลต่อการพัฒนาวัฒนธรรมและค่านิยมของเยาวชนในจังหวัดชายแดนภาคใต้   พบว่าการจัด
ระบบการศึกษาในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ระดับอุดมศึกษา มุ่งเน้นเฉพาะการผลิตกำลังคนเข้าสู่ตลาด
แรงงาน    ควรเน้นมิติทางวัฒนธรรมเสริมในหลักสูตรและการสอน   การบริการวิชาการแก่ชุมชน   ควรมี
ศูนย์การศึกษาทางวัฒนธรรมที่ชัดเจน  มีเครือข่ายทางการศึกษาระหว่างสถาบันและองค์กรทั้งภายใน
และต่างประเทศ  เพื่อพัฒนาความร่วมมือทางการเมืองและสร้างความเป็นอยู่ที่ดี    มีสันติสุขในสังคม
ระดับท้องถิ่นและภูมิภาค
         รองศาสตราจารย์ ดร. ชุมศักดิ์     อินทร์รักษ์     นักวิจัยเรื่องบทบาทสถาบันอุดมศึกษาที่มีอิทธิพล
ต่อการพัฒนาวัฒนธรรมและค่านิยมของเยาวชนในจังหวัดชายแดนภาคใต้    กล่าวว่าในสภาพปัจจุบัน
วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีได้เจริญก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว  ทำให้ภาวะทางเศรษฐกิจ  สังคม  และ
การเมืองมีอิทธิพลต่อค่านิยมพื้นฐาน วิถีชีวิตเกิดการแบ่งแยกมวลชน  มีการละเมิดสิทธิเสรีภาพ   สภาพ
แวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป ทำให้เกิดปัญหาต่าง  ๆ  ส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของคนไทย  สภาพ
จิตใจค่านิยมพฤติกรรมที่พึงประสงค์และวัฒนธรรมอันดีงามได้เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ก่อให้เกิดปัญหา
สังคม  ซึ่งนับวันจะทวีความรุนแรงยิ่งขึ้น  ดังนั้นจำเป็นจะต้องมีการพัฒนางานวัฒนธรรมควบคู่ไปกับ
การพัฒนาด้านอื่นด้วย  บทบาทสำคัญในการถ่ายทอดวัฒนธรรมคือการให้การศึกษาโดยเฉพาะสถาบัน
อุดมศึกษาในระบบมีภาระหน้าที่ในการให้ความรู้ความเข้าใจศิลปวัฒนธรรมด้านต่าง  ๆ   ตลอดจนการ
หล่อหลอมพฤติกรรมและค่านิยมที่ดีงามให้กับเยาวชน    ทั้งนี้สถาบันการศึกษาจะต้องปรับปรุงหลักสูตร
เนื้อหาสาระ  กระบวนการเรียนรู้และกิจกรรมต่าง  ๆ  ให้สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงตามสภาพ
ความเป็นจริงและเหมาะสมกับความจำเป็น
         สภาพการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาในปัจจุบัน เป็นการจัดการศึกษาที่มุ่งเน้นการผลิต
กำลังคนเข้าสู่ตลาดแรงงาน  เน้นในวิทยาการที่จะให้ผู้จบระดับอุดมศึกษามีคุณภาพในการปฏิบัติงาน
ในสาขาวิชาที่จะออกไปประกอบอาชีพ  แต่ให้ความสนใจในเรื่องคุณธรรมและจริยธรรมน้อยเกินไป  
ส่งผลให้เกิดปัญหาด้านสังคม  ดังนั้นสถาบันอุดมศึกษาจะต้องให้ความสำคัญในการให้ความรู้และ
ปลูกฝังค่านิยมในวัฒนธรรมไทยที่ดีแก่เยาวชน   ประกอบกับสังคมคาดหวังให้สถาบันอุดมศึกษาทั้งใน
ส่วนกลางและภูมิภาคเป็นที่พึ่งของประชาชน  สังคม  และผลิตบัณฑิตที่รู้จักใช้ปัญญาเพื่อพัฒนาประเทศ
ให้เป็นอารยะประเทศ
         รศ. ดร. ชุมศักดิ์   อินทร์รักษ์  กล่าวถึงผลการวิจัยว่าสถาบันอุดมศึกษาจะต้องวางแนวนโยบาย
ในการพัฒนานักศึกษาในด้านคุณลักษณะทางวัฒนธรรมไทยอย่างจริงจัง  และจะต้องตระหนักถึงการ
พัฒนาวัฒนธรรมเพื่อสร้างค่านิยมที่ดี  โดยกำหนดมาตรการคือส่งเสริมให้มีการสร้างองค์ความรู้และหา
ข้อมูลด้านคุณลักษณะทางวัฒนธรรมไทย  รวมทั้งพัฒนางานวิจัยด้านนวัตกรรมให้มากขึ้น  เพื่อก่อให้
เกิดความตื่นตัวในการพัฒนาด้านวัฒนธรรมแก่สถาบันอุดมศึกษา นอกจากพบว่าค่านิยมของเยาวชน
ในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้เกิดจากวัฒนธรรมซึ่งได้รับอิทธิพลทางตรงจากบทบาทด้านการจัดการ
หลักสูตรการเรียนการสอน  การทำนุบำรุงศิลปวัฒนธรรม  การวิจัย  และการบริการวิชาการแก่ชุมชน  
ส่งผลร่วมกันต่อวัฒนธรรมของเยาวชน  ซึ่งเป็นอิทธิพลเชิงสาเหตุโดยตรงต่อค่านิยมของเยาวชนใน
สามจังหวัดชายแดนภาคใต้
         รศ. ดร. ชุมศักดิ์   อินทร์รักษ์   เสนอแนะว่าระดับนโยบายสถาบันอุดมศึกษาในจังหวัดชายแดน
ภาคใต้  ต้องมีจุดเน้นทางวัฒนธรรมในหลักสูตรและการสอน  การบริการวิชาการแก่ชุมชน  และเน้น
การวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ทางวัฒนธรรมเพิ่มขึ้น   ให้สามารถนำไปพัฒนาแก้ปัญหาของสังคมได้  สถาบัน
อุดมศึกษาต้องกำหนดวิสัยทัศน์  พันธกิจ  มาตรการนำไปสู่การพัฒนาจริยธรรม  คุณธรรมของเยาวชน  
เพื่อสร้างค่านิยมที่ดี  สำหรับในระดับปฏิบัติหรือหน่วยงานย่อยในสถาบันอุดมศึกษาต้องเห็นความสำคัญ
ของวัฒนธรรมและการสร้างค่านิยมตามวัฒนธรรมไทย  โดยจัดกิจกรรมตามประเพณีและกิจกรรมทางศาสนา  
เพื่อหลอมรวมการอยู่ร่วมกันอย่างสมานฉันท์ในสังคมที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม  ด้านการจัดทำ
หลักสูตรและการสอนของอาจารย์  ควรทำวิจัยเพื่อสร้างองค์ความรู้ใหม่  เพื่อนำไปบริการวิชาการแก่
ชุมชน  นำไปประยุกต์ใช้ในการสอนได้  มีแหล่งข้อมูลศูนย์การศึกษาทางวัฒนธรรมที่ชัดเจน  โดยการ
สร้างเครือข่ายทางการศึกษาที่อาศัยความเชื่อมโยงทางวัฒนธรรมระหว่างสถาบันและองค์กรอื่นทั้ง
ภายในและต่างประเทศ  เพื่อพัฒนาความร่วมมือทางการเมืองและสร้างความเป็นอยู่ที่ดี  มีสันติสุข
ในสังคมระดับท้องถิ่นและภูมิภาค

                                                 ***********************************