นักวิชาการมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์  วิทยาเขตปัตตานี  พบว่าปริมาณสัตว์น้ำในอ่าวปัตตานีลดลงอย่างรวดเร็ว  

สืบเนื่องจากการประมงที่ไม่เหมาะสม  ขอให้รัฐปรับนโยบายการประมงให้เกื้อหนุนการทำประมงพื้นบ้าน  ควบคุมการใช้เครื่องมือ

ประมงให้เหมาะสมกับพื้นที่และอนุรักษ์พันธุ์สัตว์น้ำ  เพื่อรักษาสภาพการประมงขนาดเล็กรอบอ่าวปัตตานี

         อ่าวปัตตานีเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดปัตตานี  มีเนื้อที่  74  ตารางกิโลเมตร  รอบพื้นที่อ่าวปัตตานีประกอบด้วยชุมชน  

14  หมู่บ้าน  มีประชากรประมาณ  6  หมื่นคน  ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพประมงขนาดเล็ก  ในอดีตนั้นการประกอบอาชีพของชาว

ประมงพื้นบ้านหรือประมงชายฝั่ง  ใช้เรือกอและและอุปกรณ์ในการจับปลาที่ลงทุนครอบครัวละ  4 - 5  หมื่นบาท  ก็สามารถเลี้ยง

ชีพได้  สืบเนื่องจากระบบนิเวศวิทยาที่มีความสมบูรณ์

         นายลายิ  สาแม  กำนันตำบลแหลมโพธิ์  อำเภอยะหริ่ง  จังหวัดปัตตานี  เปิดเผยว่าในอดีตบริเวณอ่าวปัตตานีอุดม

สมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรสัตว์น้ำนานาชาติเช่น  ปลากะพง  ปลากะรัง  กุ้งกุลาดำ  นอกจากนี้ยังมีสาหร่ายชนิดหนึ่งซึ่งมีความสำคัญ

ทางเศรษฐกิจคือ  สาหร่ายผมนาง  พบเป็นปริมาณมากและมีราคาค่อนข้างสูงในเชิงอุตสาหกรรมท้องถิ่น  การที่ในอดีตมีทรัพยากร

เหล่านี้มาก  เพราะกลุ่มคนที่อยู่รอบอ่าวปัตตานีส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลาม  และยึดมั่นในหลักคำสอนของศาสนาอิสลามที่จะไม่

มุ่งสะสม  แต่จะจับสัตว์น้ำเฉพาะที่เพียงพอแก่ความต้องการ  ถ้าเกินความต้องการก็จะปล่อยกลับสู่ทะเล  แต่ในปัจจุบันทรัพยากร

เหล่านี้เริ่มหมดไป  เนื่องจากมีผู้ใช้ประโยชน์ในพื้นที่เพิ่มมากขึ้น  ยังผลให้เกิดปัญหาความเสื่อมโทรมของทรัพยากรในอ่าวปัตตานี

คือ  มีการรุกล้ำสิทธิน่านน้ำชายฝั่ง  3,000  เมตร  โดยมีเรือประมงพาณิชย์  เรืออวนรุน  อวนลาก  เป็นการทำลายปะการัง  หญ้า

ทะเล  และสัตว์น้ำวัยอ่อนจนทำให้สัตว์น้ำหลายชนิดสูญพันธุ์ไป

         จะเห็นว่าสัตว์น้ำตามธรรมชาติในอ่าวปัตตานีเริ่มลดลงและส่งผลกระทบต่อชุมชนประมงรอบอ่าวปัตตานีที่มีอาชีพ

ประมงพื้นบ้าน  ทั้งนี้เกิดจากสาเหตุหลายประการเช่น  การใช้เครื่องมือประมงไม่เหมาะสม  ปัญหาน้ำเสีย  การจับสัตว์น้ำมากเกิน

ไป  การแก้ปัญหาเหล่านี้ทำได้ยาก  เนื่องจากขาดข้อมูลพื้นฐานหลายประการเกี่ยวกับชนิดและปริมาณสัตว์น้ำ  เครื่องมือประมง

พื้นบ้าน  ตลอดจนประวัติทางนิเวศวิทยาของอ่าวปัตตานี  และเพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลพื้นฐานในการแก้ปัญหา  มหาวิทยาลัยสงขลา-

นครินทร์  วิทยาเขตปัตตานี  ได้ศึกษาวิจัยเรื่องการสำรวจชนิดและปริมาณการจับสัตว์น้ำและสภาพการประมงขนาดเล็กรอบอ่าว

ปัตตานี  โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินชนิดและปริมาณการจับสัตว์น้ำ  และศึกษาประเภทของเครื่องมือประมงพื้นบ้าน  ตลอด

จนศึกษาประวัติทางนิเวศวิทยาและการใช้ทรัพยากรสัตว์น้ำของชุมชนรอบอ่าวปัตตานี

         นายนุกูล  รัตนดากุล  คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์  วิทยาเขตปัตตานี  และผู้

วิจัยเรื่อง  การสำรวจชนิดและปริมาณการจับสัตว์น้ำและสภาพการประมงขนาดเล็กรอบอ่าวปัตตานี  ได้กล่าวถึงปริมาณสัตว์น้ำ

ที่จับได้ในอดีต  เปรียบเทียบปัจจุบันนับตั้งแต่ปี  2506  ถึงปัจจุบันว่า  ผลจากการศึกษาและสำรวจพบว่าสัตว์น้ำที่ชาวประมง

เคยจับได้มีทั้งหมด  135  ชนิด  ซึ่งส่วนใหญ่ที่จับได้เป็นพวกปลามีประมาณ  120  ชนิด  นอกนั้นเป็นสัตว์น้ำประเภทอื่น  ใน

ปัจจุบันมีปลาหลายชนิดที่สูญหายไปจากอ่าวปัตตานีแล้วเช่น  ปลาพะยูน  ปลาฉลามหนูใหญ่  และมีปลาหลายชนิดที่มีปริมาณ

ลดลงเป็นอย่างมากเช่น  ปลาจะละเม็ดดำ  ปลาทรายแดง  ปลากระเบนนกเนื้อดำ  เครื่องมือประมงที่สำรวจพบมีประมาณ  30  

ชนิด  ได้แก่  อวน  เรือ  เบ็ด  กรงดัก  ฯลฯ  การใช้เครื่องมือประมงจะต้องสัมพันธ์กับพื้นที่  ชนิด  และปริมาณสัตว์น้ำ  เครื่องมือ

ประมงบางชนิดไม่มีการใช้แล้ว  เนื่องจากสัตว์น้ำที่เคยจับลดปริมาณลงมากจนไม่คุ้มทุน  ส่วนเครื่องมือประมงชนิดใหม่ที่เข้า

มาจะจับแบบธุรกิจคือ  จับแบบไม่จำเพาะเช่น  อวนรุน  อวนลาก  อวนทับตลิ่ง  ทำให้ปริมาณสัตว์น้ำลดลงอย่างรวดเร็ว  จากการ

ศึกษาประวัตินิเวศน์พบว่าปริมาณสัตว์น้ำลดลงเป็นอย่างมากเมื่อเทียบกับ  30  ปีที่ผ่านมา  ปลาบางชนิดสูญหายไปจากอ่าวเนื่อง

จากการจับเกินกำลังการผลิตตามธรรมชาติ  และผลจากการที่อ่าวตื้นเขินซึ่งเกิดจากการตกตะกอนและจะเกิดมากบริเวณก้นอ่าว  

ทำให้สัตว์น้ำตัวอ่อนอาศัยในบริเวณน้ำลึกต้องอพยพออกไปจากอ่าว

         ผู้วิจัยและสำรวจชนิดและปริมาณการจับสัตว์น้ำและสภาพการประมงขนาดเล็กรอบอ่าวปัตตานี  ได้ให้ข้อเสนอ

แนะว่าจากข้อสังเกตของเครื่องมือประมงบางอย่างเช่น  อวนรุน  อวนลาก  โพงพาง  และคราดหอย  มีผลกระทบระยะยาว  

สร้างปัญหาเศรษฐกิจและสังคมต่อชุมชนประมงพื้นบ้านอย่างรุนแรง  ทางออกต่อปัญหาดังกล่าวเพื่อความอยู่รอดของชุมชน

ก็คือ  นโยบายการประมงต้องปรับเปลี่ยนใหม่ให้เกื้อหนุนการทำประมงพื้นบ้าน  ควรจัดการควบคุมให้มีการใช้เครื่องมือประมง

ที่เหมาะสมกับพื้นที่  และยกเลิกเครื่องมือที่ไม่เหมาะสมดังกล่าว  สำหรับสัตว์น้ำที่พบในอ่าวปัตตานีส่วนใหญ่เป็นตัวอ่อนของ

ลูกปลา  ซึ่งจะเจริญเติบโตในเขตทะเลนอกโดยเฉพาะในเขตแนวหินและปะการับในทะเลนอกชายฝั่ง  แต่ปัจจุบันพื้นที่เหล่านั้น

ถูกทำลายโดยอวนรุน  อวนลากต่าง  ๆ  ดังนั้นการเอาใจใส่ของเจ้าหน้าที่และช่วยกันอนุรักษ์แนวปะการังและแนวหินตลอดจน

พื้นที่ในอ่าว  จะช่วยให้การประมงชายฝั่งและทะเลนอกดีขึ้นในอนาคต  นอกจากนี้จะเห็นว่าวัฒนธรรมการทำประมงในวิถี

ชีวิตดั้งเดิม  ตั้งอยู่บนพื้นฐานทางศาสนาเป็นการทำมาหากินไม่ใช่การค้าขาย  แต่เมื่อกระแสของการพัฒนาแบบใหม่ตาม

นโยบายของรัฐบาลเข้ามา  ทำให้วิถีชีวิตเปลี่ยนแปลงและนำไปสู่การทำลายทรัพยากร  โดยที่รัฐบาลไม่ได้สร้างฐานอื่น  ๆ  

รองรับการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว  ชาวบ้านต้องดิ้นรนเพื่อความอยู่รอด  รัฐควรจัดสรรอาชีพใหม่เข้ามาทดแทนและฟื้นฟูสาระ

สำคัญของวิถีชีวิตดังกล่าวให้คงอยู่ต่อไป



                                                                           ******************